Το τρανζίστορ (transistor), ελλ. κρυσταλλοτρίοδος και (παλαιότερα) κρυσταλλολυχνία, είναι διάταξη ημιαγωγών στερεάς κατάστασης, η οποία βρίσκει διάφορες εφαρμογές στην ηλεκτρονική, μερικές εκ των οποίων είναι η ενίσχυση, η σταθεροποίηση τάσης, η διαμόρφωση συχνότητας, η λειτουργία ως διακόπτης και ως μεταβλητή ωμική αντίσταση. Το τρανζίστορ μπορεί, ανάλογα με την τάση με την οποία πολώνεται, να ρυθμίζει την ροή του ηλεκτρικού ρεύματος που απορροφά από συνδεδεμένη πηγή τάσης. Τα τρανζίστορ κατασκευάζονται είτε ως ξεχωριστά ηλεκτρονικά εξαρτήματα είτε ως τμήματα κάποιου ολοκληρωμένου κυκλώματος.

Οι δίοδοι και τα τρανζίστορς προσδιορίζονται, ως προς τα κατασκευαστικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά τους, σύμφωνα με τον εξής κώδικα γραμμάτων και αριθμών:

• Το πρώτο γράμμα χαρακτηρίζει το υλικό κατασκευής του ημιαγωγού
  • Α: Γερμάνιο ή άλλο υλικό με ενεργειακό χάσμα από 0,6 έως 1eV
  • B: Πυρίτιο ή άλλο υλικό με ενεργειακό χάσμα από 1 μέχρι και 1,3eV
  • C: Αρσενικούχο γάλλιο με ενεργειακό χάσμα πάνω από 1,3eV
  • D: Αντιμονιούχο ίνδιο ή άλλο υλικό με ενεργειακό χάσμα μικρότερο από 0,6eV
  • R: Υλικά άλλων χημικών ενώσεων (π.χ. θειούχο κάδμιο)
• Το δεύτερο γράμμα χαρακτηρίζει την βασική εφαρμογή που έχει ο ημιαγωγός
  • Α: Δίοδος μικρής ισχύος (διακόπτης, φωράτρια, μίκτρια)
  • Β: Δίοδος μεταβλητής χωρητικότητας (Varicap)
  • C: Τρανζίστορ ακουστικών συχνοτήτων μικρής ισχύος
  • D: Τρανζίστορ ακουστικών συχνοτήτων μεγάλης ισχύος
  • E: Δίοδος Tunnel
  • F: Τρανζίστορ υψηλών συχνοτήτων μικρής ισχύος
  • L: Τρανζίστορ υψηλών συχνοτήτων μεγάλης ισχύος
  • Ν: Φωτοζεύκτης (optocoupler)
  • P: Φωτοτρανζίστορ
  • Q: Δίοδος LED
  • R: Ημιαγωγοί ελέγχου και διακόπτες μικρής ισχύος (Triac, Thyristor)
  • S: Τρανζίστορ χαμηλής ισχύος για εφαρμογές διακόπτη
  • Τ: Ημιαγωγοί ελέγχου και διακόπτες μεγάλης ισχύος
  • U: Τρανζίστορ υψηλής ισχύος για εφαρμογές διακόπτη
  • X: Δίοδος ειδικής χρήσης
  • Υ: Δίοδος ανόρθωσης
  • Ζ: Δίοδος σταθεροποίησης τάσης Zener
• Το τρίτο γράμμα, εάν υπάρχει, ακολουθείται από δύο αριθμούς και καταδεικνύει ότι πρόκειται για ημιαγωγό που χρησιμοποιείται σε βιομηχανικές και επαγγελματικές συσκευές. Το γράμμα αυτό είναι από τα τελευταία του αλφαβήτου(Ζ,Υ,Χ, κ.λ.π.). Το γράμμα αυτό δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία.

Εάν δεν υπάρχει τρίτο γράμμα, αλλά μετά τα δύο γράμματα ακολουθούν τρεις αριθμοί, εμφαίνεται ότι οι ημιαγωγοί αυτοί χρησιμοποιούνται σε συσκευές γενικής χρήσης. Οι αριθμοί δείχνουν την σειρά καταχώρησης του ημιαγωγού.

Παραδείγματα ημιαγωγών ευρωπαϊκού κώδικα:

• ΒC547 → Τρανζίστορ πυριτίου Α.F (ακουστικής συχνότητας) χαμηλής ισχύος
• CQ513 → Δίοδος LED αρσενικούχου γαλλίου (GaAs)